ولادت امام محمد باقر(علیه السلام) امام محمد باقر امام محمد باقر

ولادت امام محمد باقر(علیه السلام)

تاریخ ولادت : سوم صفر سال 57 هجری قمری

بسم الله الرحمن الرحیم 

 

نام : محمد
کنیه : ابوجعفر
القاب : باقر،شاکر،هادی
نام پدر : امام سجاد(علیه السلام)
نام مادر : فاطمه دخترامام حسن (علیه السلام)
تاریخ ومحل تولد : دوشنبه سوم صفرویااول رجب سال 57 هجری قمری درمدینه
مدت امامت : 19 سال واندی
طول عمر : 57 سال
تاریخ شهادت : دوشنبه 7ذیحجه سال 114ه.ق
قاتل : هشام بن عبدالملک
محل دفن : مدینه ،قبرستان بقیع
حضرت امام محمدباقر (علیه السلام) پیشوای پنجم شیعیان جهان درروزدوشنبه سوم صفریااول رجب سال 57 چشم به جهان گشودند.
کنیه آن جناب ابوجعفروازمهترین القاب شریفش،باقر،شاکر، هادی می باشد.
پدربزرگوارشان چهارمین امام شیعیان ،حضرت امام سجاد (علیه السلام) ومادرگرامیشان حضرت فاطمه دخترامام حسن (علیه السلام)بود، که اوراام عبدالله می گفتند.
این بانوی بزرگوارازشأن ومنزلت والائی برخوردار بوده چنانکه ازامام صادق(علیه السلام) روایت شده است :
کَانَت صِدیَقة لَن یُدرَک فِی الِ الحَسَنِ (علیه السلام) مِثلُها
جده ام صدیقه بودودرآل [امام]حسن (علیه السلام) زنی به درجه ومرتبه اونرسید.(1)
ازامام محمدباقر(علیه السلام) روایت شده که فرمودند:
روزی مادرم درزیر دیواری نشسته بود، ناگهان صدائی ازدیواربلند شدوازجاکنده شده خواست که برزمین فروریزد.
مادرم بادست خودبه دیواراشاره کردند وفرمودند: فرونیا. قسم به حق مصطفی (صلی الله علیه وآله)
آن دیوار میان زمین وهواباقی ماند تاآنکه مادرم ازآن دیواردورشد. ازاینرو پدرم امام زین العابدین (علیه السلام) صد اشرفی برای اوصدقه داد.(2)
آری،آن امام بزرگوار در دامن این چنین مادری رشد یافت وتحت تعلیم پدری همچون امام سجاد(علیه السلام) بابهای علم وحکمت راگشود، ودرعلم ودانش سرآمد دانشمندان زمان خودشد، چنانکه حضرت راباقرالعلوم (شکافنده علمها ) می خواندند.
درروایت مشهوربه حدیث جابر، نقل شده روزی حضرت رسول الکرم (صلی الله علیه وآله) (به جابربن عبدالله انصاری) فرمودند:
اِنَّکَ سَتَدرُکُ رَجُلاً مِن اَهلِ بَیتِی اسمُهُ اِسمِی وشَمَائِلُهُ شَمَائِلِی یَبقَرُالعِلمَ بَقرًا....اَبُوک رَسُولُ الله یقرؤُکَ السَّلاَم .
توبعدازمن چندان زنده می مانی که مردی ازفرزندان مراکه شبیه ترین مردم به من ونامش مطابق نام من باشد واوشکافنده علوم است رازیارت کنی وقتی اورادیدی سلام مرا برسان (3)
امام باقر(علیه السلام) یکی از بازماندگان واقعه جانگداز کربلا بودند و یعقوبی ازقول ایشان نقل می کند:
هنگامی که جدم حسین(علیه السلام) به شهادت رسید من چهارساله بودم جریان شهادت آن حضرت وآنچه درآنروزبرماگذشت همه رابه یاد دارم(4)
پس ازواقعه جانگداز کربلا امام باقر(علیه السلام) درکنارپدر بزرگوارشان رشد و نمویافته واز دریای بیکران علم ودانش پدربهره ها بردند و دوشادوش ایشان به بسط ونشرفرهنگ عاشوراوقیام جد بزرگوارشان حضرت سیدالشهداء(علیه السلام) پرداختند. این امرتاسن 38 سالگی امام باقر(علیه السلام) یعنی زمان شهادت پدرگرامیشان ادامه داشت.
پس ازشهادت امام سجاد(علیه السلام) جوّ اختناق شدیدی برجامعه حکمفرما شد.
دستگاه خلافت بنی امیه کوچکترین نارضایتی رابرنمی تافت وباآن برخوردسختی می نمود.
بیشتر دوران امامت امام باقر(علیه السلام) مصادف باحکومت طاغوتی هشام بن عبدالملک بود.
دراین دوران امام باقر(علیه السلام) ویارانشان شدیداً تحت نظر بودند ورفت وآمدبه منزل ایشان به شدت کنترل می شد.
باوجود همه این سختگیریها همواره محضرایشان مملوّ ازمراجعینی بود که برای بهره گیری علمی وفقهی وحل اشکالات خودازکلیه بلاد وسرزمینهای اسلامی به حضور امام می رسیدند.
درمیان مراجعین، چنان خضوعی نسبت به شخصیت علمی امام به چشم می خوردکه عبدالله بن عطای مکی می گفت:
درمحضرهیچ کس علماء راکوچک ندیدم جزء درمحضر ابوجعفر (علیه السلام). حکم بن عتبه باتمام عظمت علمیش درمیان مردم، دربرابرآن حضرت مانند دانش آموزی درمقابل معلم خود به نظر می رسید.
بدون تردید ازنظربسیاری ازعلمای اهل سنت امام باقر(علیه السلام) درزمان حیات خویش شهرت عالمگیری پیداکرد.
این شهرت درزمان خودایشان نه تنهادرحجاز بلکه درعراق وخراسان نیز فراگیر شده بود.
چنانکه راوی می گوید:
دیدم که مردم خراسان دورش حلقه زده واشکالات علمی خودراازاومی پرسیدند.
ذهبی درباره امام باقر(علیه السلام) آورده است:
اوازکسانی بودکه بین علم وعمل وآقایی وشرف ووثاقت وسنگینی جمع کرده واهلیت برای خلافت داشت.
استادابوزهره درباره مرجعیت عام امام باقر(علیه السلام) می نویسد:
امام باقر(علیه السلام) وارث امام سجاد(علیه السلام) درامامت وهدایت مردم بود، ازاین رو علمای تمام بلاد اسلامی ازهرسوبه محضراوشتافتند وهرکسی ازمدینه دیدن نمی کرد جزءاینکه به خدمت اوشرفیاب شده وازعلوم بی پایانش بهره می گرفت.
باز می نویسد: بسیاری ازبزرگان فقه وحدیث به قصد بهره گیری علمی نزد حضرتش می آمدند.
محمدبن منکدر که خودیکی ازمحدثان معروف اهل تسنن بوددرعظمت امام پنجم شیعیان چنین می گوید:
من جانشینی برای علی بن الحسین (علیه السلام) ازنظر علم وفضیلت ندیده بودم تاروزی که به محضر فرزندش امام محمدباقر(علیه السلام) رسیدم.
موقعیت والای علمی وکثرت روایات امام درزمینه های فقه واعتقادات وعلوم دیگراسلام باعث شدغیرازروات شیعه بسیاری ازمحدثان اهل سنت نیزازآن حضرت نقل حدیث نمایند که یکی ازمعروف ترین آنهاابوحنیفه است او باتوجه به اینکه اکثریت قریب به اتفاق احادیث وارده ازطریق اهل سنت رانمی پذیرد روایات زیادی ازطریق اهل بیت وبخصوص امام باقر(علیه السلام) نقل کرده است.
غیرازابوحنیفه چنانکه ذهبی نوشته عمروبن دینار،اعمش ،اوزاعی ،ابن جریح وقره بن خالدنیزازآن حضرت نقل حدیث کرده اند.
ابوزرعه نیزدرباره آن حضرت می گوید: (ان اباجعفراکبرالعلماء) ابوجعفربزرگترین علماست.
به جرأت می توان گفت درمیان ائمه شیعه پس ازامیرالمومنین (علیه السلام) سندبیشترین قسمت روایات به امام باقر(علیه السلام) وامام صادق(علیه السلام) منتهی می گردد واین بدلیل موقعیت خاص سیاسی جامعه آن روزبود که این دوامام بیشترازائمه دیگرفرصت نشرعلوم آن محمد (صلی الله علیه وآله) راپیداکردندواز این روست که درجوامع حدیثی شیعه، قسمت اعظم روایات اهل بیت ازاین دوامام بزرگوارنقل شده است.
تلاشهای خستگی ناپذیرامام باقر(علیه السلام) وپس ازایشان امام صادق(علیه السلام) باعث شد فقه شیعه بااتکابه احادیث رسول خدا(صلی الله علیه وآله) وائمه اطهار(علیهم السلام) زودتر ازاهل سنت به مرحله تدوین برسد تاجائیکه مصطفی عبدالرزاق می نویسد:
پذیرفتن اینکه تدوین فقه شیعه پیشترازفرق دیگراسلامی شروع شد عاقلانه است .

مبارزات سیاسی امام:
آن امام همچون پدران بزرگوارشان درهمه جا به مبارزه علیه حکام جور پرداخته ومردم رابه سوی راه راست هدایت وارشادمی فرمودند.
اونیزهمانند جد مظلوم خود حسین(علیه السلام) دربرابرظلم امویان وحق ناروائی که غصب کرده بودند سکوت نکرده وهمه جااین امررا بیان می فرمودند که خلافت حق آنهاوحق پدرانشان بوده است که به زورازآنهاغصب شده است.
امام، شیعیان خودراازداشتن هرمقام ومنصبی دردستگاه حکومتی منع فرموده وکمک ویاری آنان رابه مثابه شریک بودن درظلم وستم این ستمگران می دانستند. این مبارزه امام باحکام جورتاآنجا گسترش یافت که هشام بن عبدالملک تصمیم به قتل آن بزرگوار گرفت وسرانجام درهفتم ذیحجه سال 114 هجری قمری آن بزرگواررابه وسیله زهر مسموم کرده، به شهادت رساند وروح بلندآن امام همام به ارواح طیبه اجدادگرامیش ملحق گردید.
درمکتب امام باقر(علیه السلام) شاگردان بسیارممتازی پرورش یافتند، شاگردانی که خوداز شخصیتهای علمی روزگارشدند ودرادامه راه آن بزرگوارنقش بسزائی داشتند .
افرادی همچون ابان بن تغلب که اواز دانشمندان عصر خودبود ودرتفسیرحدیث، فقه، قرائت ولغت تسلط بسیار داشت. والائی ابان چندان بود که امام باقر(علیه السلام) بدوفرمودند:
درمسجد مدینه بنشین وبرای مردمان فتوا بده زیرادوست دارم مردم چون توئی رادرمیان شیعیان ببینند.
ویا زراره که ازدانشمندان شیعه وازدست پروردگان امام باقر(علیه السلام) وامام صادق(علیه السلام) است. ویامحمدبن مسلم وکمیت اسدی و....
آری، محضراین امامان به مثابه کوره ای است که باحرارت محبت این بزرگان وتلمّذ ازمکتبشان می توان مس وجودی خویش رابه طلای ناب مبدل ساخت وتاابد جاودانه شد.

-----------------------------------------------------
(1)منتهی الامال ،ج2،ص174
(2)منتهی الامال،ج2،ص173
(3)مناقب ابن شهرآشوب،ج4،ص196
(4)تاریخ یعقوبی ،ج2،ص320